हे केवळ देशभक्तीचे प्रतीक नाही, तर आपल्या संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. स्पर्धा परीक्षांमध्ये या विषयावर नेहमी प्रश्न विचारले जातात. या प्रश्नांबद्दल जाणून घेणार आहोत. भारता चे प्रतीक चिन्ह यावर आधारित विचारले जाणाऱ्या प्रश्नावर अभ्यास करून आम्ही महत्वाचे Top 20 MCQ Objective Questions and Answers तुमच्यासाठी घेऊन आलो आहोत. हे प्रश्न MPSC,Police Bharti,Talathi Bharti, Railway Bharti अन्य स्पर्धा व सरळ सेवा परीक्षेत उत्तीर्ण होण्यासाठी मदत नक्की करतील.
प्रश्न १.खालीलपैकी कोणत्या प्राण्याला भारताच्या राष्ट्रीय चिन्हांमध्ये स्थान मिळालेले नाही? SSC-2020
पर्याय :
वळू
घोड़ा
ऊंट
वाघ
उत्तर पर्याय क्रमांक: 4): वाघ
स्पष्टीकरण:
भारताच्या राष्ट्रीय चिन्हांमध्ये “वाघ” या प्राण्याला स्थान मिळालेले नाही.
सिंह, हत्ती, घोडा, आणि बैल या प्राण्याना भारताच्या राष्ट्रीय चिन्हांमध्ये स्थान मिळालेले आहे.
प्रश्न २. खालीलपैकी कोणता प्राणी भारताचा राष्ट्रीय वारसा प्राणी आहे? SSC MTS 2020
पर्याय :
वाघ
हत्ती
सिह
घोड़ा
उत्तर पर्याय क्रमांक: 2) हत्ती
स्पष्टीकरण:
हत्ती हा प्राणी भारताचा राष्ट्रीय वारसा प्राणी आहे.
हत्तींच्या संवर्धनाचे आणि संरक्षणाचे महत्त्व लक्षात घेऊन 2010 मध्ये हत्तीला राष्ट्रीय वारसा प्राणी म्हणून घोषित करण्यात आले.
प्रश्न ३. खालीलपैकी स्वतंत्र भारताच्या राष्ट्रध्वजाची रचना कोणी केली? RRB NTPC 2016
पर्याय :
महात्मा गांधी
बंकिमचंद्र चॅटर्जी
रवींद्रनाथ टागोर
पिंगली वेंकय्या
उत्तर पर्याय क्रमांक: ४) पिंगली वेंकय्या
स्पष्टीकरण:
22 जुलै 1947 रोजी भारतीय राष्ट्रीय ध्वज अधिकृतपणे स्वीकारला गेला.
आंध्र प्रदेशात पिंगली वेंकय्या हे एक स्वातंत्र्यसैनिक आणि गांधीजींचे अनुयायी होते.
त्यांनी राष्ट्रध्वजाच्या विविध कल्पनांचा प्रचार केला आणि शेवटी त्यांना भारताचा ध्वज म्हणून स्वीकारण्यात आले.
नारंगी, पांढरा आणि हिरवा रंग असतो.
राष्ट्रीय ध्वजाच्या मध्यभागी ‘धर्मचक्र’ आहे त्याला अशोक चक्र म्हणून ओळखले जाते.
राष्ट्रीय ध्वजाच्या मध्यभागी अशोक चक्र आहे. अशोक चक्र मध्ये 24 आरे आहे.
प्रश्न ४. भारताच्या राष्ट्रगीताचे रचनाकार आहेत? – RBI 2016
पर्याय :
रवींद्रनाथ टागोर
बंकिमचंद्र चॅटर्जी
सर मुहम्मद इक्बाल
सरोजिनी नायडू
उत्तर पर्याय क्रमांक: 1) रवींद्रनाथ टागोर
स्पष्टीकरण:
भारताचे राष्ट्रगीत, जन गण मन, रवींद्रनाथ टागोर यांनी लिहिले होते.
रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे गाणे पहिल्यांदा 27 डिसेंबर 1911 रोजी कलकत्ता येथील भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या अधिवेशनात गायले गेले.
24 जानेवारी 1950 रोजी ते भारताचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारण्यात आले.
टागोर हे नोबेल पारितोषिक विजेते आणि कवी आणि बंगाली भाषेत गाणे लिहिणारे लेखक होते.
हे गाणे देशातील विविधतेच्या माध्यमातून एकतेचा संदेश देते.
राष्ट्रगीताची एकूण लांबीः मूळ गाण्याचा कालावधी सुमारे 52 सेकंदांचा आहे.
प्रश्न ५. कोणती दिनदर्शिका आता सार्वत्रिकपणे स्वीकारली गेली आहे? NCERT 2016
पर्याय :
जूलियन
रोमन
शंका
ग्रेगोरियन
उत्तर पर्याय क्रमांक: 4) ग्रेगोरियन
स्पष्टीकरण:
सध्या, ग्रेगोरियन दिनदर्शिका ही सर्वात व्यापकपणे स्वीकारली जाणारी दिनदर्शिका आहे.
जगभरातील बहुतांश देशांमध्ये आणि संस्थात्मक क्षेत्रांमध्ये तीच दिनदर्शिका वापरली जाते.
ग्रेगोरियन दिनदर्शिकेची स्थापना पोप ग्रेगरी तेराव्याने 1582 मध्ये केली होती.
ख्रिस्ती वर्षाची गणना या दिनदर्शिकेद्वारे केली जाते आणि ते सूर्याच्या हालचालीवर आधारित असते, म्हणून ते ऋतूंशी जुळवून घेण्यासाठी वापरले जाते.
प्रश्न ६. भारताच्या राष्ट्रगीताची रचयिता आहे? RBI 2016
पर्याय :
बंकिम चंद्र चॅटर्जी
रवींद्रनाथ टागोर
सरोजिनी नायडू
अरविंद घोष
उत्तर पर्याय क्रमांक: 2) रवींद्रनाथ टागोर
स्पष्टीकरण:
भारताचे राष्ट्रगीत “जन गण मन” आहे, आणि त्याचे रचनाकार रवींद्रनाथ टागोर हे आहेत.
24 जानेवारी 1950 रोजी भारताचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारले गेले.
रवींद्रनाथ टागोरयांनी हे गीत 1911 मध्ये लिहिले होते,
त्यातील शब्द भारताच्या विविधतेत एकतेचे प्रतीक मानले जातात.
प्रश्न ७. भारताच्या राष्ट्रध्वजाची लांबी आणि रुंदी यांचे गुणोत्तर आहे? RBI NTPC 2016
पर्याय :
1:2
2:1
2:3
3:2
उत्तर पर्याय क्रमांक: 4) 3:2
स्पष्टीकरण:
भारतीय ध्वजाची लांबी आणि रुंदी यांचे प्रमाण ३:२ आहे. म्हणजेच ध्वजाची लांबी तीन भाग असेल तर त्याची रुंदी दोन भाग असेल.
भारताचा राष्ट्रध्वज त्रिकोणी नसून आयताकृती ध्वज आहे, ज्यामध्ये हे प्रमाण ३:२ निश्चित करण्यात आले आहे.
उदाहरणार्थ, ध्वजाची लांबी 60 इंच असेल तर त्याची रुंदी 40 इंच असेल.
प्रश्न ८. ‘वंदे मातरम्’ हे पुस्तक कोणत्या पुस्तकातून संकलित केले आहे? RBI 2017
पर्याय :
मुंडकोपनिषद
कथा उपनिषद
भारत-भारती
आनंद-मठ
उत्तर पर्याय क्रमांक: 4) आनंद-मठ
स्पष्टीकरण:
वंदे मातरम्” हे गीत बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय यांच्या “आनंदमठ” कादंबरीतून घेण्यात आले आहे, ज्यात भारतीय स्वातंत्र्य आणि राष्ट्रभक्तीचे वर्णन केले आहे.
प्रश्न ९. राष्ट्रध्वजाच्या अशोक चक्र मध्ये किती आरे असतात?- SSC 2017
पर्याय :
20
24
23
22
उत्तर पर्याय क्रमांक: २) 24
स्पष्टीकरण:
राष्ट्रीय ध्वजाच्या मध्यभागी ‘धर्मचक्र’ आहे त्याला अशोक चक्र म्हणून ओळखले जाते.
अशोक चक्र मध्ये 24 आरे आहे.
22 जुलै 1947 रोजी भारतीय राष्ट्रीय ध्वज अधिकृतपणे स्वीकारला गेला.
भारताच्या ध्वज राष्ट्रीय ध्वजा मध्ये नारंगी, पांढरा आणि हिरवा रंग असतो
प्रश्न १०. भारताचे राष्ट्रगीत पहिल्यांदा केव्हा आणि कुठे गायले गेले? SSC 2016
पर्याय :
1931, कलकत्ता येथे
1911, कलकत्ता
कलकत्ता, 1896
1950, दिल्ली
उत्तर पर्याय क्रमांक: 2) 1911, कलकत्ता
स्पष्टीकरण:
रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे गाणे पहिल्यांदा 27 डिसेंबर 1911 रोजी कलकत्ता येथील भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या अधिवेशनात गायले गेले.
24 जानेवारी 1950 रोजी ते भारताचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारण्यात आले.
हे गाणे देशातील विविधतेच्या माध्यमातून एकतेचा संदेश देते.
राष्ट्रगीताची एकूण लांबीः मूळ गाण्याचा कालावधी सुमारे 52 सेकंदांचा आहे.
प्रश्न ११. राष्ट्रध्वजाच्या मध्यभागी असलेल्या ‘धर्मचक्र’ चा रंग कोणता आहे? NCERT 2016
पर्याय :
नीळा समुद्र
हिरवा
काळा
गडद निळा
उत्तर पर्याय क्रमांक: 4) गडद निळा
स्पष्टीकरण:
राष्ट्रध्वजाच्या मध्यभागी असलेल्या ‘धर्मचक्र’ चा रंग गडद निळा (Navy blue) आहे.
भारतीय राष्ट्रध्वजामध्ये, ‘धर्मचक्र’ हे अशोक चक्र म्हणून ओळखले जाते.
त्यात २४ आरे असतात. हे अशोक स्तंभावरून प्रेरित असून भारताच्या ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक वारशाचे प्रतीक आहे.
ध्वजाच्या पांढऱ्या पट्टीच्या मध्यभागी हे चक्र असते, ज्याचा गडद निळा रंग भारताच्या सत्य आणि धर्माच्या मार्गावर चालण्याचे प्रतीक आहे.
प्रश्न १२. भारताचे राष्ट्रगीत कोणते आहे? RBI 2017
पर्याय :
जन-गण-मन
हिंद देश का प्यारा झण्डा
वन्दे मातरम
सारे जहाँ से अच्छा हिन्दुस्तां हमारा
उत्तर पर्याय क्रमांक: 1) जन-गण-मन
स्पष्टीकरण:
भारताचे राष्ट्रगीत, जन गण मन, रवींद्रनाथ टागोर यांनी लिहिले होते.
रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे गाणे पहिल्यांदा 27 डिसेंबर 1911 रोजी कलकत्ता येथील भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या अधिवेशनात गायले गेले.
24 जानेवारी 1950 रोजी ते भारताचे अधिकृत राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारण्यात आले.
राष्ट्रगीताची एकूण लांबीः मूळ गाण्याचा कालावधी सुमारे 52 सेकंदांचा आहे.
प्रश्न १३.भारताचे राष्ट्रगीत (वंदे मातरम्) पहिल्यांदा केव्हा आणि कुठे गायले गेले? NCERT 2017
पर्याय :
1886, कलकत्ता
1929, लाहोर
1896, कलकत्ता
1931, कराची
उत्तर पर्याय क्रमांक: 3) 1896, कलकत्ता
स्पष्टीकरण:
वंदे मातरम्” हे गीत बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय यांच्या “आनंदमठ” कादंबरीतून घेण्यात आले आहे
हे गीत सर्वप्रथम 1896 रोजी कलकत्ता येथे झालेल्या एका सार्वजनिक सभेत गायले गेले. या सभेचा उद्देश बांग्ला विभाजना विरुद्ध आवाज उठवणे आणि स्वातंत्र्याची चळवळ सक्रिय करणे होता.
प्रश्न १४. भारतीय राष्ट्रीय चिन्हावर किती सिंह दिसतात? NCERT 2017
पर्याय :
एक
तीन
दोन
चार
उत्तर पर्याय क्रमांक: 4) चार
स्पष्टीकरण:
भारतीय राष्ट्रीय चिन्हावर चार सिंह दिसतात.
यामध्ये चार सिंह एकमेकांच्या दिशेने फिरलेले आहेत.
या सिंहांचा मुख्य अर्थ सामर्थ्य, धैर्य आणि संघटन दर्शवतो.
प्रश्न १५.भारतीय चिन्हाच्या आधारपट्टीवर ‘सत्यमेव जयते’ हा वाक्यांश कुठे कोरला आहे? RBI 2017
पर्याय :
ऋग्वेद
रामायण
सतपथ ब्राह्मण
मुंडकोपनिषद
उत्तर पर्याय क्रमांक: 4) मुंडकोपनिषद
स्पष्टीकरण:
भारतीय चिन्हाच्या आधारपट्टीवर ‘सत्यमेव जयते’ हा वाक्यांश भारतीय राज्य चिन्हाच्या (Emblem) तळाशी कोरला आहे. या वाक्याचा अर्थ “सत्याचेच विजयी होईल”
वाक्यांश ‘मुण्डकोपनिषद’ या प्राचीन हिंदू ग्रंथातून घेतला गेलेला आहे.
प्रश्न १६.भारताचे राष्ट्रीय बोधवाक्य काय आहे? RRB NTPC 2016
पर्याय :
सत्यमेव जयते
वंदे मातरम्
जय जवान जय किसान
जय हिंद
उत्तर पर्याय क्रमांक: 1) सत्यमेव जयते
स्पष्टीकरण:
भारताचे राष्ट्रीय बोधवाक्य “सत्यमेव जयते” आहे. हे बोधवाक्य संस्कृत भाषेतून आहे.
‘सत्यमेव जयते’ हा वाक्यांश भारतीय राज्य चिन्हाच्या (Emblem) तळाशी कोरलेले आहे. या वाक्याचा अर्थ “सत्याचेच विजयी होईल”
वाक्यांश ‘मुण्डकोपनिषद’ या प्राचीन हिंदू ग्रंथातून घेतला गेलेला आहे.
प्रश्न १७ भारताची राष्ट्रीय दिनदर्शिका कोणत्या आधारावर आहे? RRB NTPC 2016
पर्याय :
संशयाचा अंत
विक्रम संवत
हिजरी संवत
ग्रेगोरियन संतती
उत्तर पर्याय क्रमांक:4) ग्रेगोरियन संतती
स्पष्टीकरण:
सध्या, ग्रेगोरियन दिनदर्शिका ही सर्वात व्यापकपणे स्वीकारली जाणारी दिनदर्शिका आहे.
जगभरातील बहुतांश देशांमध्ये आणि संस्थात्मक क्षेत्रांमध्ये तीच दिनदर्शिका वापरली जाते.
ग्रेगोरियन दिनदर्शिकेची स्थापना पोप ग्रेगरी तेराव्याने 1582 मध्ये केली होती.
ख्रिस्ती वर्षाची गणना या दिनदर्शिकेद्वारे केली जाते आणि ते सूर्याच्या हालचालीवर आधारित असते, म्हणून ते ऋतूंशी जुळवून घेण्यासाठी वापरले जाते.
अभ्यासाच्या टिप्स आणि स्मरणाच्या युक्त्या
राष्ट्रीय प्रतीकांची माहिती लक्षात ठेवण्यासाठी काही उपयुक्त टिप्स:
प्रत्येक प्रतीकाबद्दल एक-एक छोटी गोष्ट माहिती गोळा करा.
राष्ट्रीय प्रतीकांची चित्रे काढा किंवा रंगवा.
मित्रांसोबत प्रश्नमंजुषा खेळा.
ऑनलाइन बहुपर्यायी प्रश्न सोडवा प्रश्न पत्रिकांचा सराव करा.
परीक्षेत चांगले गुण मिळवण्यासाठी काय करावे:
प्रश्न काळजीपूर्वक वाचून त्याची उत्तर द्या.
उत्तर माहीत नसेल तर, शहाणपणाने अंदाज उत्तर देण्याचा पर्यन्त करा.
वेळेचे व्यवस्थापन करून – एका प्रश्नावर जास्त वेळ घालवू नका.
राष्ट्रीय प्रतीकांचे ज्ञान हे फक्त परीक्षांसाठी महत्त्वाचे नाही. ते आपल्या देशाच्या समृद्ध वारशाचे आणि संस्कृतीचे प्रतिबिंब आहे. या प्रतीकांचा अभ्यास करणे म्हणजे फक्त परीक्षेसाठी तयारी नाही, तर आपल्या देशाबद्दल अधिक जाणून घेण्याची एक संधी आहे. तर मित्रांनो, उत्साहाने अभ्यास करा आणि भारताच्या राष्ट्रीय प्रतीकांचे ज्ञान मनात साठवा.